کرایوتراپی، که به عنوان سرما درمانی نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی غیرتهاجمی است که از دماهای پایین برای درمان مشکلات پزشکی و پوستی بهره می‌برد. این روش با استفاده از نیتروژن مایع یا دیگر منابع سرمایی، نواحی خاصی از بدن را منجمد کرده و سلول‌های غیرطبیعی را هدف قرار می‌دهد. این روش به عنوان یک راهکار مؤثر در جوان سازی پوست و کاهش چین و چروک شناخته می‌شود. با توجه به مزایای متعدد آن، کرایوتراپی به سرعت به یکی از روش‌های محبوب در زمینه‌های پزشکی و زیبایی تبدیل شده است.
کرایوتراپی چیست و چرا انجام می‌شود؟
کرایوتراپی (Cryotherapy) یا سرما درمانی یک روش درمانی است که در آن از دمای بسیار پایین برای درمان بیماری‌ها و مشکلات مختلف پزشکی استفاده می‌شود. واژه “کرایو” به معنای سرما و “تراپی” به معنای درمان است، بنابراین این تکنیک به معنای “درمان با سرما” است. کرایوتراپی به دلیل خواص تسکین‌دهنده و ضدالتهابی که دارد، برای اهداف مختلف از جمله کاهش درد، بهبود سریع‌تر بافت‌های آسیب‌دیده، و حتی در حوزه زیبایی برای جوان‌سازی پوست و کاهش چربی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش، بخش‌های مختلف بدن در معرض سرمای شدید (اغلب با استفاده از نیتروژن مایع که دمای آن به زیر -۱۰۰ درجه سانتیگراد می‌رسد) قرار می‌گیرد. این سرما باعث انقباض عروق خونی و کاهش جریان خون به مناطق ملتهب و دردناک می‌شود، که منجر به کاهش التهاب و تسکین درد می‌گردد.
کرایوتراپی به دو صورت موضعی و کل بدن انجام می‌شود:
کرایوتراپی موضعی: در این نوع، سرما به بخش خاصی از بدن مانند مفاصل، عضلات یا پوست اعمال می‌شود. این روش برای درمان صدمات ورزشی، آکنه، زگیل، و حتی جوان‌سازی پوست استفاده می‌شود.
کرایوتراپی کل بدن: در این روش، فرد در یک اتاقک سرد با دمای بسیار پایین قرار می‌گیرد که کل بدن تحت تأثیر سرما قرار می‌گیرد. این نوع کرایوتراپی برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود وضعیت روانی و کاهش وزن محبوب است.
کاردبردهای کرایوتراپی
کرایوتراپی به عنوان یک روش کارآمد برای درمان برخی از ضایعات عروقی، از جمله انواع همانژیوم‌ها و نیز سارکوم کاپوزی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، در درمان ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم نیز مؤثر است. این روش برای بهبود تغییرات رنگدانه‌ای پوست، مانند لک‌های ناشی از آفتاب و لنتیگو نیز استفاده می‌شود. علاوه بر این، کرایوتراپی برای برخی ضایعات پیش‌سرطانی مانند کراتوز آکتینیک مفید است. اسکارهای هیپرتروفیک، کلوئیدها، و همچنین زائده‌های گوشتی نیز با این روش قابل درمان هستند و نتایج خوبی به همراه دارند.
نحوه انجام کرایوتراپی
کرایوتراپی یا سرما درمانی به معنای استفاده از دمای پایین برای درمان ضایعات مختلف بدن است. در این روش، بخشی از بدن بیمار که نیاز به درمان دارد در معرض سرمای شدید قرار می‌گیرد. این سرما با تأثیر بر سیستم عصبی و پاسخ طبیعی بدن به کاهش دما، فرآیند درمان را آغاز می‌کند. کرایوتراپی یا کرایوسرجری به طور کلی شامل سه مرحله اصلی است:
مرحله اول: انتقال حرارت
در مرحله اول، سرمای شدید به ناحیه مورد نظر منتقل می‌شود. برای این منظور از نیتروژن مایع استفاده می‌شود که دمای آن به -196 درجه سانتیگراد می‌رسد. این ماده بر روی ضایعه سلولی قرار می‌گیرد و با کاهش سریع دما، آماده‌سازی برای تخریب سلولی انجام می‌شود.
مرحله دوم: تخریب سلولی
در این مرحله، سلول‌های ضایعه‌ای به سرعت توسط سرما از بین می‌روند. کاهش شدید دما باعث تخریب سریع سلول‌ها می‌شود و ضایعاتی مانند خال‌ها و زگیل‌ها به‌خصوص زگیل‌های تناسلی به سرعت نابود می‌شوند. این بخش از درمان دقیقاً برای از بین بردن سلول‌های غیرطبیعی و تسریع فرآیند بهبودی طراحی شده است.
مرحله سوم: التهاب و بهبودی
پس از تخریب سلولی، ناحیه تحت درمان ممکن است دچار التهاب و قرمزی شود که نشان‌دهنده فرآیند طبیعی مرگ سلولی و آغاز بهبودی است. در این مرحله، مراقبت‌های پس از درمان بسیار مهم است تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود و فرآیند بهبودی به درستی پیش رود.
برای جلوگیری از نیاز به درمان‌هایی مانند کرایوتراپی به دلیل زگیل‌های تناسلی، توصیه می‌شود که اقدامات پیشگیرانه و روابط جنسی ایمن رعایت شوند تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود.
مزایا و معایب کرایوتراپی
کرایوسرجری یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که نسبت به جراحی سنتی، درد و خونریزی کمتری دارد و بافت سالم اطراف سلول‌های غیر طبیعی آسیب کمتری می‌بیند. اگرچه این روش ایمن است، اما ممکن است برخی عوارض جانبی ایجاد کند که شامل موارد زیر می‌شود:
- خونریزی، درد یا گرفتگی عضلات در ناحیه درمان شده، مانند اطراف دهانه رحم.
- احتمال آسیب به اعصاب که می‌تواند به از دست دادن حس در ناحیه منجر شود.
- تورم، جای زخم و در برخی موارد عفونت پوستی.
بیشتر مشکلات پوستی که با کرایوتراپی درمان می‌شوند، پس از درمان به مراقبت خاصی نیاز ندارند. اما در مواردی که کرایوتراپی داخلی انجام می‌شود، ممکن است فرد نیاز به محدود کردن فعالیت‌هایش برای چند روز داشته باشد. پزشک معالج به شما اطلاع خواهد داد که چه زمانی می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. همچنین، ممکن است برای برداشتن کامل بافت‌های غیر طبیعی به چندین جلسه کرایوتراپی نیاز باشد.
مزایای کرایوتراپی
- تسکین درد
- کاهش علائم افسردگی
- کمک به کاهش وزن
- بهبود ظاهر و جوان‌سازی پوست
آمادگی لازم قبل از انجام کرایوتراپی
برای آماده شدن جهت کرایوتراپی نیازی به انجام کار خاصی نیست. اما ممکن است نیاز باشد که بیمار آرایش، لوسیون یا هر نوع پودر دیگری را که قبل از درمان بر روی پوست استفاده کرده است، پاک کند. پس از آماده کردن ناحیه مورد نظر، پزشک نیتروژن مایع را به ناحیه‌ای که قرار است درمان شود، اسپری می‌کند.
نتیجه گیری
کرایوتراپی یک روش درمانی کم‌تهاجمی و مؤثر است که از دماهای پایین برای درمان مشکلات پوستی و پزشکی استفاده می‌کند. این روش به دلیل عوارض جانبی محدود و امکان بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره، به گزینه‌ای ایمن و قابل اعتماد تبدیل شده است. توجه به مراقبت‌های پس از درمان و مشاوره با بهترین پزشک، دکتر معصومه روحانی نسب برای بهبود نتایج و پیشگیری از عوارض جانبی اهمیت دارد.
سوالات متداول
کرایوتراپی یک روش درمانی است که از دماهای پایین برای درمان مشکلات پوستی و پزشکی استفاده می‌کند. این روش با استفاده از نیتروژن مایع یا دیگر منابع سرمایی، نواحی خاصی از بدن را منجمد می‌کند تا سلول‌های غیرطبیعی یا آسیب‌دیده را هدف قرار دهد و از بین ببرد.
کرایوتراپی می‌تواند برای درمان زگیل‌ها، خال‌ها، ضایعات پیش‌سرطانی، و مشکلات پوستی دیگر مانند لک‌های آفتابی و جوان‌سازی پوست استفاده شود. همچنین، این روش برای کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب‌های ورزشی و بیماری‌های مزمن مؤثر است.
بله، پس از کرایوتراپی ممکن است نیاز به مراقبت‌های خاصی باشد، مانند استفاده از پمادهای ضدعفونی‌کننده و پوشاندن ناحیه درمان. پزشک شما راهنمایی‌های لازم را ارائه خواهد داد.
تعداد جلسات مورد نیاز بسته به نوع و شدت مشکل متفاوت است. برخی از ضایعات ممکن است تنها به یک جلسه نیاز داشته باشند، در حالی که دیگر موارد ممکن است به چند جلسه درمانی نیاز داشته باشند.